การใช้สื่อการสอน

เทคนิคการใช้สื่อการสอน

                เทคนิคการใช้สื่อการสอน หมายถึง กลวิธีต่างๆ ที่ครูใช้ในการดำเนินกิจกรรมการเรียนการสอนโดยใช้สิ่งใดก็ตามที่บรรจุเนื้อหาเกี่ยวกับการเรียนการสอนในรูปของวัสดุ อุปกรณ์ และเทคนิควิธีการต่างๆ ที่ช่วยให้กิจกรรมการเรียนการสอนมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล และที่สำคัญนักเรียนเกิดการเรียนรู้ตามวัตถุประสงค์ของบทเรียน

วัตถุประสงค์ของการใช้สื่อการสอน  

                1. เพื่อให้นักเรียนเข้าใจบทเรียนได้มากยิ่งขึ้น

                2. มุ่งเร้าให้นักเรียนสนใจบทเรียนอย่างต่อเนื่องตามขั้นตอนและตลอดเวลา

                3. เพื่อให้นักเรียนเกิดความคิดริเริ่มสร้างสรรค์

                4. เพื่อให้ประหยัดเวลา วัสดุ อุปกรณ์ ค่าใช้จ่าย และบุคลากรครู ในขณะเดียวกัน

5. ทำให้นักเรียนจำนวนมากเกิดการเรียนรู้อย่างคุ้มค่า ภายใต้สถานการณ์ที่ดีและได้อย่างมาตรฐานเดียวกัน ประโยชน์ของสื่อการสอน

            สื่อการสอนมีประโยชน์ต่อนักเรียนหลายประการ ประโยชน์ที่สำคัญ ได้แก่

                1. ช่วยให้การเรียนรู้ง่ายขึ้น

                2. ช่วยกระตุ้นและสร้างความสนใจให้กับนักเรียน

                3. ช่วยให้ประสบการณ์ที่เป็นรูปธรรมแก่นักเรียน

                4. ช่วยพัฒนาความคิดขอนักเรียน

                5. ช่วยให้นักเรียนจดจำสิ่งที่เรียนได้มาก แม่นยำ และคงทนถาวรยิ่งขึ้น

                6. ช่วยให้นักเรียนได้รับประสบการณ์ตรงแปลกใหม่ และมีคุณค่า

ประเภทของสื่อการเรียนการสอน

1.  สื่อไม่ใช้เครื่องฉาย (nonprojected  materials)  เป็นสื่อที่ใช้การทางทัศนะโดยไม่ต้อง ใช้เครื่องฉายร่วมด้วย แบ่งออกเป็น  3  ประเภท  ได้แก่สื่อภาพ (illustrative  materials)  เป็นสื่อที่สามารถถ่ายทอดเนื้อหา  เช่น  ภาพกราฟิก  กราฟ  แผนที่  ของจริง  ของจำลอง  กระดานสาธิต  (demonstration  boards)  ใช้ในการนำเสนอเนื้อหา  เช่นกระดานชอล์ก  กระดานนิเทศ  กระดานแม่เหล็ก  กระดานผ้าสำลี  ฯลฯ  และกิจกรรม(activites)

2. สื่อเครื่องฉาย  (projected  and  equipment)  เป็นวัสดุและอุปกรณ์  อิเล็กทรอนิกส์เพื่อการสื่อสารด้วยภาพหรือทั้งภาพทั้งเสียง  อุปกรณ์มีทั้งแบบฉายตรงและฉายอ้อมเพื่อถ่ายทอดเนื้อหาจากวัสดุแต่ละประเภทที่ใช้เฉพาะอุปกรณ์นั้นเพื่อให้เป็นภาพปรากฏขึ้นบนจอเช่นเครื่องฉายข้ามศีรษะใช้กับแผ่นโปร่งใส  เครื่องฉายสไลด์  ใช้กับแผ่นฟิล์มสไลด์  หรือให้ทั้งภาพและเสียง  เช่น  เครื่องฉายภาพยนตร์ฟิล์ม  เครื่องเล่นดีวีดีใช้กับวีซีดีและดีวีดี  เหล่านี้เป็นต้น  นอกจากนี้ยังอาจรวมเครื่องถ่ายทอดสัญญาณ  คือ  เครื่องแอลซีดีที่ใช้ถ่ายทอดสัญญาณจากคอมพิวเตอร์หรือเครื่องเล่นวีซีดี  เข้าไว้ในเครื่องด้วย เพื่อนำสัญญาณภาพจากอุปกรณ์เหล่านั้นขึ้นจอภาพ

3.  สื่อเสียง   (audio  materials  and  equipment)  เป็นวัสดุและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์            เพื่อการสื่อสารด้วยเสียง อุปกรณ์เครื่องเสียงจะใช้ถ่ายทอดเนื้อหาจากวัสดุแต่ละประเภทที่ใช้เฉพาะกับอุปกรณ์นั้นเพื่อเป็นเสียงให้ได้ยิน  เช่น  เครื่องเล่นซีดีใช้กับแผ่นซีดี  เครื่องเล่น/บันทึกเทปใช้กับเทปเสียง  หรืออาจเป็นอุปกรณ์ในการถ่ายทอดสัญญาณเสียงดังเช่นวิทยุที่รับสัญญาณเสียงจากแหล่งส่งโดยไม่ต้องใช้วัสดุใดๆในการนำเสนอเสียง

การเลือกสื่อการสอน

เพื่อให้การสอนเกิดผลดี ครูควรมีความรู้เกี่ยวกับการรับรู้ของเด็กแต่ละวัย ซึ่งมีความแตกต่างกัน จึงจำเป็นต้องเลือกสื่อหลากหลายที่ส่งเสริมซึ่งกันและกันต่อการเรียนรู้ของนักเรียน

ในการเลือกสื่อควรเลือกสื่อที่มีคุณลักษณะ ดังนี้

1. มีความสัมพันธ์และสอดคล้องกับเรื่องที่จะสอน

2. เหมาะสมกับวัย ระดับชั้น ความรู้และประสบการณ์ของนักเรียน

3. มีขนาดเหมาะสม หรือมีขนาดถูกต้องตามหลักเกณฑ์

4. แปลกจากสิ่งที่นักเรียนเคยเห็น หรือเลือกใช้สื่อที่สามารถเคลื่อนไหวได้

5. สีสดใส และควรใช้สีที่เย็นตา

6. มีความปลอดภัย

7. มีจำนวนเหมาะกับบทเรียน

8. สามารถหาได้ในท้องถิ่น หรือเลือกที่มีราคาเหมาะสม มีคุณค่าและมีประสิทธิภาพสูง  ถ้าจะผลิตเองควรคุ้มกับเวลา และการลงทุน

9. มีเนื้อหาถูกต้อง ทันสมัย น่าสนใจ และช่วยให้นักเรียนเข้าใจเนื้อหาวิชานั้นได้ดีเป็นลำดับขั้นตอน

10. สะดวกในการใช้

11. เลือกสื่อที่ส่งเสริมให้นักเรียนได้พัฒนาทักษะกระบวนการคิด การแก้ปัญหาและการตัดสินใจ

การเตรียมสื่อการสอน

ก่อนการใช้สื่อ ครูควรได้เตรียมสื่อเอาไว้ให้พร้อม และควรตรวจสภาพและศึกษาทำความเข้าใจเกี่ยวกับสื่อที่นำมาใช้ ทดลองใช้วัสดุอุปกรณ์ก่อนที่จะใช้จริง จัดเตรียมห้องเรียนหรือสถานที่ให้สะดวกในการใช้สื่อตามขั้นตอนต่างๆ รวมทั้งครูต้องเตรียมนักเรียนโดยการให้นักเรียนเตรียมบทเรียนร่วมกับครู อธิบายให้นักเรียนได้ทราบล่วงหน้าว่าจะมีส่วนร่วมในการใช้สื่ออย่างไร รวมทั้งอธิบายให้นักเรียนรู้จักสรุปบทเรียนหลังการใช้สื่อ

การใช้สื่อการสอน

ในการใช้สื่อ ครูต้องเลือกให้เหมะสมกับขั้นตอนของการสอนและวัตถุประสงค์ของบทเรียน ดังนี้

1. ในขั้นนำเข้าสู่บทเรียน ควรใช้สื่อที่แสดงเนื้อหากว้างๆหรือเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับการเรียนในครั้งก่อน

2. ขั้นดำเนินการสอน ครูจะต้องใช้สื่อให้ตรงกับเนื้อหาและวิธีการสอน

3. ขั้นวิเคราะห์และฝึกปฏิบัติ ให้ใช้สื่อที่เป็นประเด็นปัญหาให้นักเรียนได้ฝึกคิด โดยนักเรียนเป็นผู้ใช้สื่อเองมากที่สุด

4. ขั้นสรุปบทเรียน สื่อที่ใช้สรุปจึงควรครอบคลุมเนื้อหาที่สำคัญทั้งหมดโดยย่อและใช้เวลาน้อย

5. ขั้นประเมินนักเรียน อาจทดสอบโดยการสังเกตจากทักษะการฝึกปฏิบัติจากสื่อว่าถูกต้องหรือไม่

การประเมินผลสื่อการสอน

การประเมินผลสื่อการสอนนั้น ควรประเมินใน 2 ส่วน คือ การประเมินผลสื่อและการประเมินผลเทคนิคที่ใช้ หัวข้อการประเมินผลสื่อที่สำคัญ ได้แก่ การบรรลุวัตถุประสงค์ของการสอน รวมทั้งจุดเด่นและจุดด้อย และความคุ้มค่าของสื่อ สำหรับการประเมินผลเทคนิคที่ใช้ที่สำคัญ ได้แก่ วิธีการนำเสนอสื่อ ความสามารถในการใช้สื่อของครู และงานที่มอบหมายให้นักเรียนทำ

การจัดกิจกรรมต่อเนื่องจากการใช้สื่อการสอน

หลังจากใช้สื่อแล้ว ครูควรจัดกิจกรรมต่อเนื่องจากการใช้สื่อการสอนด้วย เพื่อตรวจสอบว่านักเรียนเข้าใจตามวัตถุประสงค์ของการเรียนการสอนหรือไม่ จากนั้นเพื่อเป็นการขยายความรู้ของนักเรียนให้กว้างขึ้น ครูสามารถใช้คำถาม การอภิปราย การศึกษาด้วยตัวนักเรียนเอง การทำรายงาน และการจัดนิทรรศการ เป็นต้น

เอกสารอ้างอิง

ชัยยงค์  พรหมวงค์     การบริหารองค์กรเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา นนทบุรี : มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมธิราช, 2543

ไชยยศ  เรืองสุวรรณ การบริการสื่อและเทคโนโลยีทางการศึกษา กรุงเทพฯ : วัฒนาพานิช 2526

ประหยัด  จิระวรพงค์    การบริหารจัดการสื่อการสอน  พิษณุโลก : โรงพิมพ์รัตนสุวรรณ, 2522

ณรงค์  กาญจนะ. (2553). เทคนิคและทักษะการสอนเบื้องต้น เล่ม 1. กรุงเทพฯ :  จรัลสนิทวงศ์การพิมพ์.

วนิดา(นิ่มเสมอ)  จึงประสิทธิ์   การบริหารและบริการงานโสตทัศนศึกษา นครปฐม : คณะศึกษาศาสตร์มหาวิทยาลัยศิลปากร, ม.ป.ป.